I have prepared brief points, their explanations and examples for each point of information provided for you:
1. Your Learners
Point: Respect the learners’ experiences and skills.
Explanation: The illiterate individuals who are coming to learn are 15 years or above. They have a vast store of diverse life experiences and are skilled in their respective fields. Therefore, as volunteers, you are expected to respect their experiences and appreciate their skills.
Example: If a learner is a good farmer, you can start the topic by praising their knowledge of agriculture.
2. Know Your Learners
Point: Get to know the learners on a personal level.
Explanation: Before starting the teaching process, know their current literacy level (e.g., can they read and write at all or can only write their name). Also, understand their family, their joys and sorrows, their likes and dislikes and their concerns. This will create an emotional connection and they will be more motivated to learn.
Example: While talking to them, chat about their village, family or their daily activities, so that they can talk to you freely.
3. Make the learning process interesting
Point: Use everyday objects to teach.
Explanation: To make the learning process more interesting and practical, you should use objects that are easily available around you. This will help the learners relate the things they have learned to their lives.
Example: Use objects like newspapers, advertisements, electricity bills, or train tickets to teach them to read the letters, words and numbers on them.
4. Use experience
Point: Encourage the learners to talk and express their thoughts.
Explanation: The volunteers should talk less and give the learners more opportunities to express their experiences and thoughts. Since they are rich in experience, we can also learn a lot from them. Use their knowledge and experience in the teaching process.
Example: While teaching a subject, ask them about their experiences about it. For example, when teaching about the market, ask them to talk about their shopping experiences.
5. Use supplementary reading materials
Point: Use other interesting reading materials along with the ‘Ullas’ module.
Explanation: After each lesson, collect supplementary reading materials (e.g. simple stories, leaflets) that are relevant to the lesson and are easily available. This will help them understand and relate to the material taught better.
Example: If the lesson includes information about festivals, give them songs related to that festival or information leaflets written in simple language to read.
6. International and Devanagari number symbols
Point: Introduce both types of number symbols.
Explanation: Along with the international number symbols (1, 2, 3), the students should also be introduced to the Devanagari number symbols (1, 2, 3).
Example: Write both the numbers face to face on a piece of paper, such as 1 = 1, 2 = 2, and practice them.
7. Be sensitive and positive
Issue: Be sensitive and positive towards learners.
Explanation: Even though the volunteers are young, learners will respect them because you are teaching them something new. Avoid making any negative comments about their lifestyle, speech patterns, or work.
Example: If a learner has difficulty pronouncing a word, repeat it lovingly without laughing or teasing them.
8. Respect learners’ experience and skills
Issue: Respect learners’ skills and experiences in their work.
Explanation: Learners are skilled in their respective jobs. Teach them reading and writing using words and mathematical skills that are used in their workplace. Remember that even though you have more literacy, they have more life experience.
Example: Teach a carpentry learner to write and read words related to their profession, such as ‘saw’, ‘furniture’, ‘measure’.
9. Practice, study and a pleasant environment
Point: Create regular practice and an encouraging environment for learningExplanation: It is natural for learners to forget what they have learned, so encourage them to practice regularly. Each person learns at a different pace, so be patient. Make the learning environment pleasant by playing entertaining games, songs and celebrating festivals.Example: Playing antakhsira of the learned letters or words at the end of the week or teaching related words by discussing the festival on the day of the festival.
उदाहरण: जर एखादे अध्ययनार्थी उत्तम शेतकरी असतील, तर आपण त्यांच्या शेतीच्या ज्ञानाबद्दल प्रशंसा करून विषय सुरू करू शकता.
२. आपल्या अध्ययनार्थींना जाणून घ्या
मुद्दा: अध्ययनार्थींना वैयक्तिक पातळीवर ओळखून घ्या.स्पष्टीकरण: शिकवण्याची प्रक्रिया सुरू करण्यापूर्वी, त्यांची सध्याची साक्षरता पातळी (उदा. त्यांना अजिबात वाचता-लिहिता येत नाही की फक्त नाव लिहिता येते) जाणून घ्या. त्याचबरोबर त्यांचे कुटुंब, सुख-दुःख, आवडी-निवडी आणि चिंता समजून घ्या. यातून एक भावनिक नाते तयार होईल आणि ते शिकण्यासाठी अधिक प्रेरित होतील.उदाहरण: त्यांच्याशी बोलतांना त्यांच्या गावाविषयी, कुटुंबाविषयी किंवा त्यांच्या दैनंदिन कामांविषयी गप्पा मारा, जेणेकरून ते तुमच्याशी मनमोकळेपणाने बोलू शकतील.
३. अध्ययन प्रक्रिया मनोरंजक करा
मुद्दा: शिकवण्यासाठी दैनंदिन जीवनातील वस्तूंचा वापर करा.स्पष्टीकरण: शिकण्याची प्रक्रिया अधिक मनोरंजक आणि व्यावहारिक करण्यासाठी आपल्या सभोवताली सहज उपलब्ध असलेल्या वस्तूंचा वापर करावा. यामुळे अध्ययनार्थी शिकलेल्या गोष्टींचा संबंध त्यांच्या जीवनाशी जोडू शकतील.उदाहरण: वर्तमानपत्र, जाहिराती, विजेचे बिल, किंवा रेल्वेचे तिकीट यांसारख्या गोष्टींचा वापर करून त्यावरील अक्षरे, शब्द आणि अंक वाचायला शिकवणे.
४. अनुभवाचा उपयोग करून घ्या
मुद्दा: अध्ययनार्थींना बोलण्यासाठी आणि त्यांचे विचार मांडण्यासाठी प्रोत्साहित करा.स्पष्टीकरण: स्वयंसेवकांनी स्वतः कमी बोलून अध्ययनार्थींना त्यांचे अनुभव आणि विचार व्यक्त करण्याची अधिक संधी द्यावी. ते अनुभवाने समृद्ध असल्यामुळे त्यांच्याकडूनही आपल्याला बरेच काही शिकायला मिळू शकते. त्यांच्या ज्ञानाचा आणि अनुभवाचा शिकवण्याच्या प्रक्रियेत उपयोग करून घ्या.उदाहरण: एखादा विषय शिकवताना, त्याबद्दलचे त्यांचे अनुभव विचारा. जसे की, बाजाराविषयी शिकवताना त्यांना त्यांच्या खरेदी-विक्रीच्या अनुभवांबद्दल बोलायला सांगा.
५. पूरक वाचन साहित्याचा उपयोग करा
मुद्दा: ‘उल्लास’ मॉड्यूलसोबतच इतर मनोरंजक वाचन साहित्य वापरा.
स्पष्टीकरण: प्रत्येक पाठानंतर, त्या पाठाशी संबंधित आणि सहज उपलब्ध होणारे पूरक वाचन साहित्य (उदा. सोप्या गोष्टी, पत्रके) गोळा करा. यामुळे शिकवलेला मजकूर अधिक चांगल्या प्रकारे समजण्यास आणि त्याचा संबंध जोडण्यास मदत होईल.
उदाहरण: जर पाठात सणांची माहिती असेल, तर त्या सणाशी संबंधित गाणी किंवा सोप्या भाषेत लिहिलेल्या माहितीचे पत्रक त्यांना वाचायला द्या.
६. आंतरराष्ट्रीय व देवनागरी संख्याचिन्हे
मुद्दा: दोन्ही प्रकारच्या संख्याचिन्हांची ओळख करून द्या.स्पष्टीकरण: अध्ययनार्थींना आंतरराष्ट्रीय संख्याचिन्हांसोबत (1, 2, 3) देवनागरी संख्याचिन्हांचीही (१, २, ३) ओळख करून द्यावी.उदाहरण: एका कागदावर दोन्ही अंक समोरासमोर लिहून दाखवा, जसे की 1 = १, 2 = २, आणि त्यांचा सराव करून घ्या.
७. संवेदनशील व सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवा
मुद्दा: अध्ययनार्थींप्रति संवेदनशील आणि सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवा.स्पष्टीकरण: स्वयंसेवक वयाने लहान असले तरी अध्ययनार्थी त्यांना आदर देतील, कारण तुम्ही त्यांना एक नवीन गोष्ट शिकवत आहात. त्यांच्या राहणीमानावर, बोलण्याच्या पद्धतीवर किंवा कामावर कोणतीही नकारात्मक टिप्पणी करणे टाळा.उदाहरण: जर एखाद्या अध्ययनार्थीला एखादा शब्द उच्चारताना अडचण येत असेल, तर त्यांना न हसता किंवा न चिडवता तो शब्द प्रेमाने पुन्हा म्हणून दाखवा.
८. अध्ययनार्थींच्या अनुभव व कौशल्याचा आदर करा
मुद्दा: अध्ययनार्थींच्या कामातील कौशल्यांचा आणि अनुभवांचा सन्मान करा.
स्पष्टीकरण: अध्ययनार्थी आपापल्या कामांमध्ये कुशल असतात. त्यांच्या कामाच्या ठिकाणी वापरले जाणारे शब्द आणि गणितीय कौशल्ये वापरून त्यांना वाचन-लेखन शिकवा. लक्षात ठेवा की तुम्हाला अक्षरज्ञान अधिक असले तरी, त्यांना जीवनातील अनुभव अधिक आहे.उदाहरण: सुतारकाम करणाऱ्या अध्ययनार्थीला ‘करवत’, ‘फर्निचर’, ‘माप’ असे त्यांच्या व्यवसायाशी संबंधित शब्द लिहायला व वाचायला शिकवणे.
९. सराव, अभ्यास आणि आनंददायी वातावरण
मुद्दा: शिकण्यासाठी नियमित सराव आणि उत्साहवर्धक वातावरण निर्माण करस्पष्टीकरण: अध्ययनार्थी शिकवलेल्या गोष्टी विसरू शकतात, ही एक स्वाभाविक गोष्ट आहे, त्यामुळे नियमित सरावासाठी त्यांना प्रोत्साहित करा. प्रत्येक व्यक्तीची शिकण्याची गती वेगळी असते, त्यामुळे संयम ठेवा. मनोरंजनात्मक खेळ, गाणी-गोष्टी आणि सण-उत्सव साजरे करून शिकण्याचे वातावरण आनंददायी बनवाउदाहरण: आठवड्याच्या शेवटी शिकलेल्या अक्षरांची किंवा शब्दांची अंताक्षरी खेळणे किंवा सणांच्या दिवशी त्या सणाबद्दल चर्चा करून संबंधित शब्द शिकवणे.